Villa Betty Amsterdam – een verborgen monument vol historie, intriges en grandeur

Toen we nog in Amsterdam woonden, zei ik altijd gekscherend dat ik op zoek was naar een huis als Villa Betty aan het Vondelpark. De meeste mensen keken me glazig aan, tot ik het toonde op Google Maps (doe maar eens, Overtoom 241!). Het is het grootste woonhuis van Amsterdam, met een oprijlaan van jewelste én tuin, inclusief tennisbaan. Het huis en tuin is verscholen achter hekken, alsof het geheim wil blijven voor de grote stad. Mijn meisje toonde ik mijn droomhuis en we gluurden samen door die hekken en droomden hardop. De verhalen gaan dat het zelfs voor 100 miljoen niet verkocht wordt en ik geef meneer Sandmann gelijk. (leuk weetje; hij kocht de villa met 1250 m2 woonoppervlakte ooit voor 1.2 mln gulden!

Villa Betty is dan ook geen gewoon huis. Het is het grootste particuliere vrijstaand woonhuis van Amsterdam, verstopt achter hoge hekken, omringd door bijna een hectare aan grond. Alsof het zich bewust afzijdig houdt van de wereld. Groots, mysterieus en onaangetast. Het heeft me in mijn studententijd altijd geintrigeerd toen ik er dagelijks langs fietste.

De droom van een stadskasteel

Je kunt er alleen van dromen: een landgoed met een eigen oprijlaan, een tennisbaan, stal en een gigantische tuin waar je de mooiste tuinfeesten organiseert, in hartje Amsterdam. Een plek waar je met een glas wijn in de hand een rozenstruik snoeit, de trams in de verte hoort en daarna je kinderen ophaalt van hun tennisles aan huis. Dat is Villa Betty.

Toen ik mijn dochter in Amsterdam was en het Vondelpark bewandelden, gluurden we voorzichtig door het hek, ‘het gewone volk’ blijft immers op afstand. Mijn oog viel op de tennisbaan. “Wat een werk,” dacht ik nog. De tuin was wel ietwat overwoekerd, de tennisbaan vol tuingroen en ook het huis zelf mag best een likje verf. Met zo’n enorm huis betaal je dan ook aardig veel WOZ bedacht ik me, laat staan de kosten van het onderhoud, de huishouding en het tuinwerk. We liepen verder langs de zijkant van het huis om bij de entree te arriveren. Door de spijlen van het grote hek zien we de lange oprijlaan. Wat een plek! In hartje stad, en toch helemaal afgesloten. Een eigen wereld, waar ooit de elite van Amsterdam haar leven vierde.

Als we nu de oprit op kijken zien we twee bolides staan. Hoe zou het de vorige eeuwe eruit hebben gezien? Paarden, koetsen, rolls-Royces. En met welk vervoer zou Prins hendrik hier ooit geariveerd zijn.

De naam Villa Betty

Villa Betty is gebouwd tussen 1877 en 1880 en werd in 1900 vernoemd naar Clara Elisabeth von Hunteln, de grote liefde van Eduard Lehmann, de oorspronkelijke eigenaar. Ze trouwden in datzelfde jaar, en Betty, zoals ze liefkozend werd genoemd, werd al snel een begrip op de Overtoom. Ze zagen haar zelden, maar werd gaandeweg een mythe, wellicht omdat ze zo weinig prijs gaf. Met haar fluwelen jurken met kanten kraagje, scherpe blik en uitgesproken meningen werd ze ook wel “de koningin van de Overtoom” genoemd lees ik in de gepubliceerde artikelen online.

Er werd geleefd in Villa Betty, in alle opzichten. Met personeel, kamermeisjes, een chauffeur, een stal en een koetshuis. De poort is gebouwd in neorenaissancestijl, met een inscriptie die nog steeds zichtbaar is: ‘De eerst steen gelegd door Betty Lehmann-von Hunteln 7 juni 1900.’

Won hebzucht het van fatsoen?

Villa Betty was een huis in Amsterdam waarin geleefd werd, maar ook een huis waar tragiek de overhand kreeg. Betty bleef kinderloos bij zowel haar eerste Joodse man als haar 2e man. Na het overlijden van haar tweede man Ariëns Kappers, een held in de oorlog die honderden Joden wist te redden met vervalste ariërverklaringen, leefde ze jarenlang alleen in de villa, omringd door personeel. Totdat ze op de hoge leeftijd van bijna 100, op een pijnlijke manier, uit huis werd gezet door haar eigen familie. Hartverscheurend, tenminste als we de verhalen van de straat moeten geloven…

” De meubels? Geveild. Haar privacy lag op straat. Volledig genegeerd. Alles werd verkocht aan de hoogste bieder, zonder dat men dacht aan de vrouw die haar leven had gewijd aan dit huis. De nieuwsgierigheid en geldzucht van de buitenwereld won het van het fatsoen. Zo eindigde een leven in eenzaamheid, terwijl de stad zich verwonderde over wat zich achter de poorten van Villa Betty afspeelde’ . Tenminste zo begonnen de eerste podcasts van Floor Doppen via Podimo: https://podimo.nl/betty waar ik geintrigerd naar heb geluisterd! Uiteraard geef ik geen spoilers weg in dit artikel.

De magie van Villa Betty leeft voort

Gelukkig werd het huis in 1983 gekocht door vastgoedmagnaat Nicolaas (Niek) Sandmann. Hij noemde het in de QUOTE ook wel zijn ‘vijfde kind’ en stak veel liefde en geld in de renovatie. Stichting Villa Betty werd in het leven geroepen en beheert nu honderden woningen vanuit dit majestueuze pand. In de gevel prijken zelfs de namen van zijn kinderen: Danilo, Valerie, Sander en Maximilian.

Toch blijft het huis intrigerend. Iedere kamer heeft een eigen stijl en thema. Van Jugendstil tot Art Nouveau en invloeden uit de Amsterdamse School, eclectisch, bijzonder en historisch rijk. Het is geen wonder dat men zegt dat zelfs een bod van 100 miljoen niet genoeg zou zijn om het van de hand te doen. John de Mol zou ooit 35 miljoen hebben geboden, of is dat ook één van de vele intriges die het verhaal rijk is?

Van filmdecor tot podcast

Villa Betty diende in de jaren 80, toen het tijdelijk leeg stond, als filmdecor voor de Nederlandse film ‘Brandende liefde’ met Monique van de Ven en Peter Jan Rens. En recent werd het verhaal opnieuw tot leven gebracht in een indringende podcast van Floor Doppen, te beluisteren via podimo.nl/betty. Ze dook in de familiegeschiedenis, sprak met buren, onderzocht veilingstukken en ontrafelde stukje bij beetje het mysterie rond de teloorgang van Betty’s nalatenschap.

Wie streek de erfenis op? Wie verkocht haar meubels? En waarom kwam niemand op voor deze vrouw toen ze op haar 100e in een verpleeghuis werd geplaatst? Het laat je nadenken over hoe snel verhalen kunnen kantelen, hoe geschiedenis zich laat herschrijven door roddel, sensatie en gebrek aan mededogen.

Apeldoorn

Hoewel ik zelf niet in Villa Betty eindigde, tsja helaas het huis huis staat niet te koop, aldus de heer Sandmann… vond ik samen met mijn gezin wél een kleine versie in Apeldoorn, onze eigen villa Olivette, waar ik ook achter mooie verhalen ben gekomen. Ook hier kijken we uit op een park, fladderen de rozengeur en lavendel door onze tuin en hebben we een oprijlaan. Geen stal, maar wel een koetshuis, alias schuur en ook ruimte, rust en een vleugje gouden magie. En als Sandmann ooit hulp nodig heeft bij het tuinieren, het schilderwerk of het oppoetsen van zijn oldtimers in Amsterdam… dan help ik graag mee. Want de magie van Villa Betty en een vleug vitamine Amsterdam is altijd welkom!

Gerelateerde blog: De Hermitage zit vol verhalen: “jullie wonen in een goed huis”

De kracht van verhalen

Villa Betty is dan ook echt meer dan een huis. Het is een verhaal. Een verhaal over liefde, verraad, eenzaamheid, kunst, geld en identiteit. Het herinnert ons eraan dat achter iedere gevel een geschiedenis schuilt. En dat die geschiedenis soms net zo groots is als het huis zelf.

Wie weet lopen de lijnen in het leven anders dan je denkt. Wat vandaag een droom lijkt, kan morgen werkelijkheid zijn, of een herinnering. Maar de verhalen? Die blijven. En dat is misschien wel het mooiste aan Villa Betty. Lees hier meer over Villa Betty.

Leuk extra weetje over de overtoom

De naam “Overtoom” komt van het oude woord voor een soort hijswerktuig of hellingbaan waarmee schepen van het ene water naar het andere werden getrokken, vooral wanneer er een hoogteverschil of een dam tussen twee waterwegen was.

In het geval van de Amsterdamse Overtoom verwijst de naam naar de oorspronkelijke functie van de plek in de tijd dat de stad nog volop in ontwikkeling was. Vroeger liep hier namelijk een vaart, en op de plek van de huidige straat bevond zich een zogenaamde “overtoom”: een houten constructie waarmee boten van het ene waterpeil naar het andere werden getrokken, met touwen, katrollen en mankracht, of later paardenkracht. Vilal Betty lag dus tot 1901 aan het water. Dit was noodzakelijk omdat het water van de Schinkel (ten westen van Amsterdam) niet direct doorliep in de grachten van de stad, vanwege hoogteverschillen en sluizen. Om de verbinding toch mogelijk te maken, moesten schippers hun schepen letterlijk “overtomen” van het ene naar het andere water.

Pas in 1902 werd de Overtoom, toen nog deels vaart, definitief gedempt en verhard tot de drukke verkeersader die het nu is. De naam bleef, als historisch eerbetoon aan de vroegere functie van de plek.

Een prachtig stukje extra Amsterdamse stadsgeschiedenis.

https://www.instagram.com/reel/DJwqejCIWAK/?igsh=MXN4dXFzYWo5N3hkeg==

Marjolein

Volg je ons als op Facebook | Tiktok | Instagram | Pinterest | Youtube We vinden het superleuk als je een berichtje achterlaat