Het moederschap in Suriname, hoe doen mama’s het in Paramaribo

Er zijn veel bijzondere verschillen in hoe het moederschap zich wereldwijd vormgeeft. In deze serie vertellen we het verhaal van deze moeders… Deze keer vertelt Anja haar bijzondere verhaal vanuit Suriname.

Suriname
Hi ik ben Anja, woon al 13 jaar in Suriname en deel mijn verhaal over het moederschap in Suriname met veel plezier. Ik ben 38 jaar oud (of jong) al bijna 20 jaar getrouwd met de liefste man ter wereld en moeder van een zoon (18) en een dochter (bijna 16). Ik werk freelance als tekstschrijver en heb twee websites/blogs: www.zelfmakentips.nl en sinds kort ook www.tipsvoorjou.com. In 2004 kwamen we via een kerk in Suriname terecht. Eigenlijk als missionaris, maar dat liep uiteindelijk net iets anders.

Cultuurshock
Het eerste dat mij jaren geleden opviel, was het feit dat je in Suriname alles door elkaar heen vindt. Imposante villa’s met ernaast een houten krot die van ellende half uit elkaar valt. Daarnaast is het verkeer redelijke chaotisch en iedereen rijdt links (handig voor iemand die moeite heeft om rechts en links uit elkaar te houden zoals ondergetekende). Een grotere cultuurshock was echter het feit dat iedereen je hier als mens en niet als nummer behandelt. In winkels gaat het er gemoedelijk aan toe, kinderen zijn (waren) opgevoed, er gelden nog waarden en normen. Dat was een hele verademing voor ons, maar ook een shock dat dit nog kon.

Tijden veranderen
Helaas is dit inmiddels ook wel veranderd, voornamelijk omdat de toegang tot televisie (meestal buitenlandse zenders) en vooral internet explosief is toegenomen. Terwijl internet veel voordelen heeft en je dit alleen zou moeten toejuichen, hebben wij helaas gezien dat het op de jeugd hele slechte invloeden heeft. Dit gecombineerd met een economie die compleet ingestort is, heeft ervoor gezorgd dat mensen niet meer relaxed zijn, snel geïrriteerd en dat de jeugd problemen heeft en er veel meer criminaliteit is onder jongeren. Bijzonder jammer…

Vervoer
Suriname is een uitgestrekt land, maar de meeste mensen wonen in de hoofdstad Paramaribo en aangrenzende gebieden. Het openbaar vervoer bestaat hier uit bussen die weliswaar een redelijk vaste route hebben, maar geen vaste tijden. Bovendien komen de bussen lang niet overal. Wil je je optimaal kunnen verplaatsen dan ben je dus aangewezen op eigen vervoersmiddelen. Mijn man heeft jarenlang alleen een fiets tot zijn beschikking gehad, maar na 2 aanrijdingen was het welletjes en heb ik hem een auto cadeau gedaan. Fietsen in een land met hele smalle wegen en een teveel aan auto’s raad ik absoluut af. In het begin had ik een scooter waarmee ik mijn twee kinderen van en naar school bracht, maar die werd ook al snel ingeruild voor een auto. Daarmee ben je flexibel en kun je overal komen.

Schoolsysteem
Onze kinderen hebben wat betreft de lagere school meegedraaid in het Surinaamse systeem. Dat was kleuter A en kleuter B (nu heet dat volgens mij in Suriname ook groep 1 en 2). Hierna gingen ze naar klas 1 – 6. Helaas heb ik niet zo heel goede ervaringen met het Surinaams onderwijs, met name de leerkrachten (ja, er zitten hele goede tussen, maar ook echt hele slechte), maar het niveau ligt behoorlijk hoog. De kinderen worden gedrild om heel veel dingen in hun hoofd te stampen. Hoofdrekenen maakt onderdeel uit van het vakkenpakket en is van een behoorlijk hoog niveau. Er zijn dingen die mijn kinderen op de lagere school geleerd hebben die ik in Nederland pas in Havo 1 en havo 2 heb gehad.

Vervolgopleiding
Omdat er na de lagere school helaas amper keuze is wat betreft het voortgezet onderwijs (je kunt kiezen uit Mulo of LTS) hebben wij de overstap gemaakt naar een betaalbare Amerikaanse Highschool. De aansluiting was goed en aan het einde van de rit krijgen de kinderen niet alleen een Amerikaans Highschool diploma, maar ook gelijkwaardig Surinaams Havo of VWO diploma. Hiermee kunnen kinderen dan ook in Nederland bijvoorbeeld een HBO opleiding doen of de universiteit volgen. Met een Mulo diploma kom je helaas niet ver, aangezien een Mulo gelijkgesteld wordt aan het laagste niveau voortgezet onderwijs in Nederland.

Schooltijden
School is hier wel anders: kinderen gaan van 8:00 – 13:00 uur naar school. Dit kan ook niet anders gezien de temperaturen die hier het hele jaar rond de 28-30˚C liggen. Natuurlijk krijgen de kinderen wel (veel) huiswerk mee. Dit wordt meestal in de koelere avonduren gemaakt. Een schooldag begint ook heel strak. Een enkele leerkracht neemt de tijd om de kinderen te vragen naar hetgeen ze de vorige dag gedaan hebben, maar in een klas met 35 – 40 kinderen is bijvoorbeeld het zitten in een kring niet te doen.

In de meeste gevallen wordt direct begonnen met de les, vooral omdat de schooldag heel beperkt is en je alle vakken (Nederlands, stil lezen, schrijven, hoofdrekenen, gewoon rekenen, redactierekenen, aardrijkskunde, geschiedenis, natuuronderwijs, tekenen, handenarbeid, muziek, gym op het veld in de verzengende hitte) moet behandelen.

Zittenblijvers
Leerplicht is hier van 6 – 16 jaar. Dat betekend dat de kleuterperiode niet verplicht is en het vaak voorkomt dat kinderen er na de lagere school mee ophouden (vooral als ze een aantal keren zijn blijven zitten). Helaas is het percentage kinderen dat blijft zitten redelijk hoog. Ik wijt dit aan een verouderd systeem, niet goed opgeleide leerkrachten, te hoog niveau op de lagere school en omstandigheden thuis. Ook is klas 6 ongelofelijk moeilijk.

Drop outs
In Nederland wordt de Cito test gemaakt om te bepalen wat het niveau van het kind is, hier wordt ook een eindtoets gemaakt maar deze toets telt zwaarder dan een eindexamen van de middelbare school. Een kind kan het hele jaar door fantastisch hebben gewerkt, als de toets door welke reden dan ook verpest wordt, blijft het kind zitten en mag het niet door naar het voortgezet onderwijs. Dit werkt behoorlijk frustrerend en legt heel veel druk op het kind. Daar komt nog bij kijken dat de toetsen onmogelijk moeilijk worden gemaakt en lang niet alles goed genoeg behandelt is tijdens de schooljaren. Heel jammer, want dat zorgt voor de zogenaamde dropouts (kinderen die het niet meer zien zitten en de school laten voor wat het is). Ook gebeurd het geregeld dat kinderen al 15 of 16 zijn als ze klaar zijn met de lagere school. Dit is dan ook te zien in de leeftijd op het voortgezet onderwijs.

Vakanties
De vakanties op de lagere school komen een beetje overeen met de Nederlandse vakanties met uitzondering van de zomervakantie. Deze begint halverwege augustus en duurt t/m 30 september. Op 1 oktober starten alle reguliere Surinaamse scholen. Dan is er 1,5 – 2 weken kerstvakantie, waarna de paasvakantie van 3 weken volgt. Tussendoor zijn er nog heel wat nationale vrije dagen waarop de kinderen ook vrij zijn.

Tweede baan
In tegenstelling tot Nederland zijn er buiten school om geen extra activiteiten voor de kinderen. Dat kan ook niet omdat veel leerkrachten naast school een eigen gezin hebben en in veel gevallen ook nog een tweede baan hebben. Bovendien moeten leerkrachten handmatig alles bijhouden wat ze in de klas hebben gedaan (in een schrift) en dat vergt veel tijd. Het nakijken van gemaakte repetities enz. behoren de leerkrachten ook thuis te doen. Natuurlijk zijn er opties om aan sport te doen, maar dat is buiten school om. Er zijn redelijk veel voetbalverenigingen waar kinderen zich aan kunnen sluiten. Zwemmen en dergelijke is toch meer weggelegd voor mensen die het zich kunnen veroorloven. Sommige scholen doen wel aan schoolzwemmen in de vierde klas.

IJdel
Op school dragen kinderen sinds een aantal jaren een verplicht schooluniform. Dit is bijzonder makkelijk want dan herken je direct of een kind naar de lagere school gaat (groen geruit hemd) of het voortgezet onderwijs (blauw overhemd). Dit wordt gecombineerd met een blauwe of zwarte jeans of jeansrok. Surinamers zijn bijzonder pietluttig als het aankomt op kleding. Op feestjes zijn mensen altijd piekfijn gekleed en het gebeurd maar zelden dat mensen twee keer hetzelfde dragen naar een feest.

Er worden bijna altijd nieuwe kleren gekocht voor feestjes (en dan te bedenken dat Surinamers dol zijn op feesten). Ook voor het uitgaan (dit kan gewoon rondlopen in een winkelcentrum zijn) wordt gelet op de kleding. Je hoort er niet alleen piekfijn uit te zien, maar voordat je uit huis gaat, douche je ook (in de regel heb je beschikking over koud water, tenzij je zelf een gasfles installeert met boiler, dan heb je warm water).

Playdates
Waar ik heel erg aan moest wennen was het feit dat kinderen niet echt veel afspreken met elkaar na school. Kinderen zijn hier vooral gericht op familie en aangezien families groot zijn, hebben ze genoeg aan elkaar. Dit is erg jammer, want als buitenstaander is het dan lastig om aansluiting te vinden. Dit geldt ook voor kinderfeestjes. In de meeste gevallen worden feestjes binnen de familie gehouden. Pas sinds een paar jaar zie ik hier verandering in komen en worden ook schoolvriendjes uitgenodigd op kinderfeestjes. Aangezien mijn kinderen echter inmiddels ouder zijn is het niet meer van toepassing op ze. Voor oudere kinderen is het ietwat makkelijker, want zij spreken dan gewoon ergens af met wat vrienden om te ‘chillen’. Maar ook daar is het niet gebruikelijk om mensen van school uit te nodigen.

Family time
Surinamers zijn heel erg gericht op de eigen familie. Dit is niet zo verwonderlijk omdat in veel gezinnen helaas de vader ontbreekt. Dit betekend dat alles neerkomt op de moeder. In veel gevallen springt dan een ander familielid in (oma, tante) die dan een deel van de opvoeding van de kinderen voor haar rekening neemt. Een oppas of creche is niet heel erg gebruikelijk. Er zijn wel creches, maar deze worden voornamelijk gebruikt door mensen die het zich kunnen permiteren.

Families zijn ook redelijk close en de familieband is behoorlijk sterk. Zelfs als er spanningen zijn in families, dan zul je dat als buitenstaander niet meekrijgen (de vuile was wordt liever niet buitengehangen). Dat familiebanden sterk zijn bewijst ook het feit dat op een gewoon feestje al gauw 50 – 100 mensen op komen dagen (ja, allemaal familieleden!). Voor een bruiloft kun je al gauw rekenen op een paar honderd tot 1000 man.

Harde hand
Toen we hier kwamen werden kinderen nog streng opgevoed. Klappen als een kind niet luistert zijn hier heel gewoon en niemand kijkt er raar van op. Hier geen kinderen die in de supermarkt op de grond gaan liggen als ze hun zin niet krijgen. Ook is het heel normaal dat ouderen kinderen op straat aanspreken als ze zien dat iets niet door de beugel kan. Over het algemeen is er nog respect voor de oudere generatie en wordt geluisterd (komt ook doordat veel kinderen deels of geheel door oma opgevoed worden). Toch is hierin een verschuiving merkbaar.

Dit is vooral te wijten aan de slechte economische omstandigheden. Veel mensen kunnen het hoofd niet meer boven water houden, moeders moeten 3 banen hebben om alle monden tenminste een beetje rijst te kunnen geven. Helaas heeft dit zijn weerslag op de jeugd die het verkeerde pad op gaat.

Gelukkig
Ondanks alles ben ik blij dat ik mijn kinderen hier op heb kunnen voeden. Toen wij enkele jaren terug in Nederland waren viel het iedereen op dat onze kinderen zo goed opgevoed zijn. En ik weet zeker dat ik dit te danken heb aan het op laten groeien in Suriname. Hier kunnen Nederlandse moeders veel van leren. Kinderen grenzen stellen en straffen maakt van kinderen goed opgevoede mensen. Eigenlijk zijn de opvoedmethodes vergelijkbaar met hoe onze grootouders opgevoed zijn:

“Streng en toch met liefde, met respect naar ouderen en vreemden, met normen en waarden”

Zwangerschap
Omdat mijn kinderen al 2,5 en 5 waren toen we hier kwamen kan ik weinig zeggen over zwanger zijn in Suriname. Mijn zusje
was wel zwanger en is bevallen in Suriname dus ik zal in het kort vertellen hoe dat bij haar is gelopen. Sowieso kan voorop gesteld worden dat vrouwen hier veel jonger zijn als ze moeder worden. Moeder zijn op de leeftijd van 20 is redelijk normaal hier. Ook de grootouders zijn eerder in de 40 dan in de 50. De controles tijdens de zwangerschap komen redelijk overeen met die in Nederland, alleen worden er niet zo veel echo’s gemaakt en wordt elke vrouw standaard getest op Hiv.

Bevalling
Bevallen doe je alleen in het ziekenhuis en direct na de bevalling naar huis gaan gebeurd hier eigenlijk niet. Je blijft zeker nog 1 dag in het ziekenhuis. De baby wordt ook na de geboorte niet direct aan de moeder gegeven. En alle baby’s slapen in een aparte ruimte en niet bij de moeder op de kamer. Dit is bijzonder jammer. Ik zie namelijk bij mijn zusje dat de band met haar zoon anders is. Zij had een hele zware bevalling en haar zoon is direct na de geboorte weggenomen. Ze heeft amper contact met hem gehad de eerste dagen na haar geboorte. Er was geen begeleiding wat de borstvoeding betreft, dus ook een gemiste kans. Nu weet ik niet of dit standaard is, maar ik ben blij dat ik hier niet ben bevallen. Kraamzorg kennen ze hier niet. Er is een speciaal kraamhotel voor mensen die het kunnen betalen, maar thuis ben je aangewezen op familie die echter direct klaar staan.

Verschillen
Suriname is een mooi land en bepaalde zaken hebben we ook overgenomen (bijvoorbeeld goede opvoeding). Andere zaken hebben we eigenlijk precies zo gehouden als we gewend waren. Wij ontbijten rond 7 uur, eten lunch na school en ons avondeten wordt om 6 – 6:30 uur gegeten. Surinamers staan vaak vroeg op (5 uur), koken in de ochtend en iedereen eet wanneer het hem uitkomt (veelal wordt 2 maal per dag warm gegeten). Ontbijten doen veel mensen pas om 10 uur, middageten is dan rond 15 uur en avondeten begint ergens ruim na 19:00 uur, soms pas rond 21:00 uur.

Siesta
Vaak slapen mensen tussen de middag (na school of werk, ambtenaren werken van 7:00 – 15:00 uur). Er wordt veel pittig gegeten, maar ook heel zout. Bovendien zijn Surinamers dol op suiker. Hier doen wij niet aan mee (pittig eten vinden mijn dochter en ik wel heerlijk), want wij letten ook in verband met mijn migraine heel erg op voeding. De kinderen gaan hier ook heel erg laat naar bed en moeten dat zelfstandig doen. Een knuffel, voorlezen… het zit er meestal niet in. Dat hebben wij wel altijd gedaan. Ook moesten onze kinderen op tijd naar bed.

Gemis
Tot een paar jaar geleden miste ik vrij weinig van Nederland. Natuurlijk wel het feit dat er hier heel weinig te doen is, zeker met kinderen. Alles is familiegericht en weggaan is niet meer dan of winkelen of ergens in de natuur overnachten. Het binnenland heeft geweldig mooie plekken, maar is onbetaalbaar. Helaas hebben wij dan ook amper iets gezien van het prachtige binnenland. Sinds de crisis mis ik echter meer van Nederland. Soms zijn producten ineens een tijdlang niet meer verkrijgbaar (was een tijdje geleden bijvoorbeeld het geval met kaas). Ook de bureaucratie is hier tenenkrommend.

Neem je tijd
Alles gebeurd hier nog zowat handmatig dus overal moet je ruim de tijd voor uittrekken. Een bezoekje aan de bank (om geld op te nemen) kan al gauw 1 uur tijd kosten. Informatie inwinnen bij de elektramaatschappij: trek er gerust 2 uur voor uit om er uiteindelijk achter te komen dat je nog geen stap verder bent. Omdat er geen openbaar vervoer is ben je eigenlijk de hele tijd bezig van hot naar her te rijden, zeker als je kinderen ouder worden en afspraken hebben lopen. De gezondheidszorg is ook niet wat het wezen moet en ook daar is de economische crisis flink te merken.

Opleiding
Gezien het feit dat er hier na de middelbare school amper mogelijkheden zijn om een vervolgopleiding te doen (ja er is een universiteit, maar deze is niet internationaal erkend en er zijn een aantal opleidingsinstituten, maar veelal onbetaalbaar) hebben we besloten om te remigreren. Onze zoon gaat in Nederland een HBO opleiding doen en onze dochter maakt haar havo af en gaat dan ook naar een HBO. De remigratie is al bijna een feit, want vanaf begin juli wonen wij weer in Nederland, waar het weer flink wennen zal zijn voor ons, maar vooral ook voor de kinderen.

Anja vanuit Suriname

Wij bedanken Anja voor haar bijzondere verhaal en dat ze ons een kijkje heeft gegeven in de keuken van een mama in Suriname. Zo leuk om te lezen hoe het moederschap zich in andere landen vorm geeft. Heb je dit gelezen en denk je; Hé ik ben, of ken ook een mama in een ander land en vind het leuk om mijn verhaal te doen ? Stuur ons dan een berichtje naar info@olivette.nl  Mama’s united!

Liefs Olivette

Olivette is ook actief op Twitter Facebook Youtube Instagram We vinden het superleuk als je een berichtje achterlaat