Delen vinden we super lief

Verdriet, woede, frustratie, schuldgevoel angst, vertwijfeling … alle gevoelens komen bijeen en storten zich over je uit bij het verliezen van een dierbare die zelf uit het leven is gestapt. De beste vriendin van mijn zus en ook een dierbare van ons allen is op 13 oktober 2007 uit het leven gestapt. Het litteken op ons hart is nog steeds sterk aanwezig en zal nooit verdwijnen.

We koesteren zoveel fijne herinneringen, maar het gemis is altijd en overal aanwezig en de grond is echt onder onze voeten weg geslagen op die bewuste zaterdag in oktober. Ons leven stond stil en het is sindsdien stil zonder haar, veel te stil. Het was zo onverwacht, zo definitief, zo onrealistisch, zo’n intense schok en ongelooflijk irreëel. De zelfmoord van een dierbare zet je wereld echt geheel op z’n kop!

Vivian, in het hoofd van mijn zusje

Na het bekijken van de documentaire ‘Vivian, in het hoofd van mijn zusje” van multitalent Ingrid Kamerling, kwam het gevoel weer naar boven. In deze film/documentaire is het onderwerp zelfdoding zo bijzonder, klein en liefdevol neergezet. Ingrid verloor haar zusje door zelfdoding en om te begrijpen waarom haar zusje Vivian (24), die zo op haar leek, deze keuze maakte, creëerde ze een documentaire In het hoofd van mijn zusje. In 55 minuten neemt ze ons mee in haar hoofd en trekt ze de jas van haar zusje aan….

Je begrijpt dat ik het niet zonder tranen heb kunnen kijken. Er zit zoveel herkenning in, en ook zie je dat ieder verhaal anders is, maar dat de nabestaanden allen uit balans geslagen zijn. Suïcide is doodsoorzaak nummer één onder jongeren en het is een haast niet te begrijpen onomkeerbaar besluit. Kon ik ook maar de jas van onze dierbare aantrekken… het begrijpen, of al is het maar voor een klein stukje…

Schuldgevoel

Als je partner, een familielid, vriend(in), of (verre)kennis zelfmoord heeft gepleegd, blijf je worstelen met je gevoel. Vooral schuldgevoel, want wat hadden we kunnen doen om dit te voorkomen? Zijn we tekortgeschoten, hoe heeft dit kunnen gebeuren? Buitenstaanders kunnen een oordeel hebben, er niets van begrijpen, of het zelfs een egoïstische, of laffe daad vinden.

Of misschien ga je het op iemand botvieren, omdat je er gewoonweg niet bij kunt! “Ze had zoveel moois om voor te leven” werd er vaak gezegd Helaas zag ze dit zelf niet meer. We begrijpen het nog steeds niet. Tenminste, we proberen het. Ze heeft er heel bewust destijds voor gekozen, maar toch vinden we hier geen rust in! Voor ons was het te plots, te impulsief… Dus laten we hopen dat zij de rust wel gevonden heeft.

Verklaring zoeken

De zelfmoord neigingen en de wens om ‘rust’ te hebben was altijd bij haar aanwezig. Het was als een waakvlam hoorden we ook jaren later van vele naasten, na haar zelfmoord, of zelfdoding dat het beter omschrijft! Nooit eerder deed ze een poging, maar wel werd hier over gefantaseerd en gesproken in figuurlijke zin. Ze woonde in Amsterdam, had alles voor elkaar, afgestudeerd filosoof, haar eigen business opgezet en de toekomst lachte haar toe.

Toen ze haar eigen appartement opgaf om samen te wonen met de liefde van haar leven ging het verkeerd. Ze was met zichzelf in de knoop en duwde iedereen van zich af. Tot overmaat van ramp werd haar vriend verliefd op een ander, wilde geen kinderen meer en een breuk was nabij. De avond dat ze hem wegstuurde omdat ze alleen wilde zijn, heeft ze haar plan nauwgezet uitgevoerd. Ze wilde niet door hem gevonden worden in de tuinschuur en overal hingen vellen papier om hem te waarschuwen om 112 te bellen en niet te komen kijken. Natuurlijk probeer je in alle macht bij je dierbare te zijn en verzet je hemel en aarde om in de achtertuin te komen. Niet veel later kregen mijn zus en ik het vreselijkste, noodlottige telefoontje ooit….

Het telefoontje

We waren onderweg met vriendinnen naar Duitsland voor een sauna trip en reden nabij Arnhem. Mijn zus nam op en het bleef stil tot ze in paniek ‘nee’ heel hard ‘nee’ gilde. Ze slingerde over de weg en zette de auto op de vluchtstrook tot stilstand. We gingen gelijk rechtsomkeert waarbij we mijn man belden en vroegen om bij haar vriend te zijn die haar kort daarvoor had aangetroffen. Deze terugreis was vreselijk en de emoties en gedachten vlogen alle kanten op!

Manlief reed in snelvaart richting hun huis en hoefde enkel de zwaailichten te volgen. Mijn zus en ik hebben ons leven gewaagd met de snelheden die we gereden hadden. Onverantwoord ik weet het, maar de emoties voerden ons.

Circus

Het circus dat volgde was een verschrikking. Eerst werd alles uitgesloten dat het geen misdrijf was. Logisch, maar toch heel pijnlijk. Het aanschouwen van haar laatste handelingen in de woonkamer, de wijnglas, het notitieboekje waar haar ‘things to do’ lijstje in stond, haar ouders, de brieven die klaar lagen, de cd’s met haar liedkeuze… alles verliep in sneltreinvaart en ik zag mijn zus ineengekrompen trillend op een stoel zitten. Hoe kom je dit te boven? En haar ouders… och als ze had gezien wat ze haar ouders had aangedaan met haar definitieve, onomwendbare keuze… mijn hart lag in duizenden stukjes…

“Le suicide est un conflit entre deux crainte. Il y a suicide lorsque la crainte de la vie l’emporte sur la crainte de la mort” Victor Hugo (Zelfmoord is een conflict tussen twee angsten. Er is zelfdoding als de angst voor het leven zwaarder weegt dan de angst voor de dood” Victor Hugo)

Egoïstisch

En hoe nu verder…. Bij zelfmoord is het gevoel zo divers. Hadden we niet naar de sauna moeten gaan zonder haar, hadden we toch moeten aandringen? Hebben we signalen gemist, hoe hadden we het kunnen voorkomen? Het schuldgevoel overheerst vooral! We zagen haar snel afslanken, zichzelf verwaarlozen, weer wilde ze niet met ons mee een weekendje weg. Hadden we het moeten doordrukken… ‘wat als we, wat als’.., zoveel gedachten en scenario’s hebben de revue gepasseerd. En in elk scenario was ze er nog geweest, tenminste dat hoopten en dachten we!

Het ‘waarom’ is vooral de hoofdvraag in de achtbaan van emoties en gedachten waarin we vanaf toen zaten. En is zelfmoord een egoïstische daad? Ook een vraag die in je hoofd rondspookt en wat je vaak hoort, of online leest! Zo zie ik dat echt niet! Ze had altijd oog voor haar omgeving en stond voor iedereen klaar. Ze vergat zichzelf vaak en wilde alles goed doen en niemand teleurstellen. Hoe vaak ze wel niet voor ons klaar stond in de tijd toen mijn zus en ik nog samen een business runden.

Ze hoorde er echt bij en was ons 4e zusje. Wat hebben we veel gelachen, gehuild, gedanst en gedroomd! En toch hadden we dit niet aan zien komen. Met haar zelfmoord maakte ze een keuze voor zichzelf. En wat hadden we dit graag anders gezien! We missen haar en elk jaar in October is de pijn weer extra voelbaar.

Rouwen

Als nabestaande sta je met lege handen terwijl we er echt alles voor over zouden hebben gehad om haar nog in ons midden te hebben. Samen oud en nieuw vieren, verkleedfeestjes, wijnavonden.., wat hadden we een lol en genoot ik van de synergie die ze had met mijn zus. Ze heeft de kans niet gekregen om zich te laten helpen.

Dit liet ze overigens ook niet toe en voorkomen zouden we het nooit hebben gekund. Daar gaf ze niemand de kans toe, of we werden in de waan gelaten dat alles goed ging. Ik ben geen psycholoog en weet dat elke zelfmoord een ander karakter kent en ook het verdriet en gemis anders is, maar het is altijd in en in triest.

Waarom

De ‘waarom-vraag’ is er één waar we vaak mee worstelen en wij zullen niet de enige zijn die een dierbare op deze manier heeft verloren! Je probeert het een plekje te geven maar toch is het moeilijk, want hoe doe je dit? Na de begrafenis krijg je goedbedoelde reacties. Het leven gaat inderdaad verder en inderdaad moest het een plekje gegeven worden zoals velen lief bedoelend zeggen!

Na een aantal weken zwakt het medeleven af en het verdriet wordt echter niet minder. Het leven staat plots stil bij het verlies van een dierbare. Wat ik vaak hoor van soortgelijke verhalen en ervaringen is dat je je alleen gaat voelen en je in je schulp kruipt. Je wil niemand tot last zijn. Een ieder verwerkt het verlies van een dierbare op een andere manier en er is ook geen handboek voor! Wat we wel weten is dat het tijd kost om de emoties en gevoelens op orde te krijgen en dierbaren begrijpen dat! Het is alleen heel lastig voor een buitenstaander om dezelfde pijn te voelen, maar een luisterend oor hebben ze altijd, weet ik uit ervaring.

Herdenken

Ieder jaar staan we weer stil bij het gemis en we proosten op haar. Het blijft altijd een klap! Het is heel ingrijpend en niet niks wat ons die betreffende datum is overkomen! Het blijft heel veel pijn doen! De onmacht die je zelf voelt geldt ook voor omstanders! Ik heb moeten leren om het er over te hebben en mijn omgeving de kans geven om er te zijn. Veel goedbedoelde adviezen kunnen verkeerd overkomen, maar is altijd goed bedoeld. We zijn nu zoveel jaren verder en ben zelf moeder geworden van drie kindjes!

Doorgaan

En we blijven verdrietig omdat we haar missen, we zijn boos omdat ze mijn zus, haar ouders, zus en zoveel dierbare in de steek heeft gelaten, gefrustreerd omdat ze heeft opgegeven en niet om hulp heeft gevraagd. Opluchting omdat ze echt een innerlijke strijd voerde en dit nu niet meer hoeft. En door het delen van haar verhaal probeer ik betekenis te geven aan haar dood. Ik hoop dat lezers die met een zelfde gedachte rondlopen, beseffen dat ze de schijn niet hoeven op te houden en vooral hulp zoeken. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal zelfdodingen onder jonge mensen (20-25) sinds 2010 toeneemt en dat vind ik echt een pijnlijk gegeven. Je bent namelijk niet de enige. Dat heeft de documentaire ‘In het hoofd van mijn zusje wel aangetoond!’

Raakt je ziel

De documentaire In het hoofd van mijn zusje ging in première op het Nederlands Film Festival 2016 en draaide in vele filmhuizen en 25 bioscopen. Het grote deel van de voorstellingen was uitverkocht en zorgden voor nagesprekken met professionals. De film viel in de prijzen waaronder de jury- en publieksprijs op het Perugia Film Festival in Italië en de best documentary award op het International Film Festival Delhi (India). Zo verdiend, vooral omdat zelfdoding zoveel teweeg brengt!

Zelfmoord? Praat erover. Telefoon 0900-0113 of www.113.nl.

Francis Cabrel

Onderstaand Frans liedje wil ik graag delen. Ik heb het vertaald voor degenen die de Franse taal niet machtig zijn.

C’était l’hiver

Francis CabrelZe zei: “Ik heb al te veel gelopen”
Elle disait “j’ai déjà trop marché”

Mijn hart is al te zwaar van geheimen
Mon cœur est déjà trop lourd de secrets

Te zwaar van verdriet
Trop lourd de peines

Ze zei: “Ik ga niet meer verder”
Elle disait “je ne continue plus”

Wat mij te wachten staat, ik heb het al meegemaakt
Ce qui m’attend, je l’ai déjà vécu

Het is het niet meer waard
C’est plus la peineZe zei dat leven wreed was
Elle disait que vivre était cruel

Ze geloofde niet langer in de zon of in de stilte van kerken
Elle ne croyait plus au soleil ni au silence des églises

Zelfs mijn glimlach maakte haar bang
Même mes sourires lui faisaient peur

Diep in haar hart was het winter
C’était l’hiver dans le fond de son cœurZe zei dat leven wreed was
Elle disait que vivre était cruel

Ze geloofde niet langer in de zon of in de stiltes van kerken
Elle ne croyait plus au soleil ni aux silences des églises

En zelfs mijn glimlach maakte haar bang
Et même mes sourires lui faisaient peur

Diep in haar hart was het winter
C’était l’hiver dans le fond de son cœurMaar de wind is nog nooit kouder geweest
Mais le vent n’a jamais été plus froid

De regen heviger dan die avond
La pluie plus violente que ce soir-là

Op de avond van zijn twintigste verjaardag
Le soir de ses vingt ans

De nacht dat ze het vuur doofde
Le soir où elle a éteint le feu

Achter de gevel van haar ogen
Derrière la façade de ses yeux

In een witte bliksem
Dans un éclair blancZe sloot zich zeker aan bij de lucht
Elle a sûrement rejoint le ciel

Ze schijnt naast de zon
Elle brille à côté du soleil

Zoals de nieuwe kerken
Comme les nouvelles églises

Maar als ik sinds die avond huil
Mais si depuis ce soir-là je pleure

Is dat het koud is in de grond van mijn hart?
C’est qu’il fait froid dans le fond de mon cœurZe sloot zich zeker aan bij de lucht
Elle a sûrement rejoint le ciel

Ze schijnt naast de zon
Elle brille à côté du soleil

Zoals de nieuwe kerken
Comme les nouvelles églises

Maar als ik sinds die avond huil
Mais si depuis ce soir-là je pleure

Is dat het koud is in de grond van mijn hart?
C’est qu’il fait froid dans le fond de mon cœur