Geen telefoon voor 13, of ben je al gezwicht?! De wetenschap weet wat er gebeurt

Ben je gezwicht? En loopt je, iets te jonge, tiener inmiddels vrolijk rond met een smartphone in de hand? Je bent niet de enige. Ook onze kinderen van 12, 11 en 9 hebben er inmiddels eentje, maar de wetenschappelijke bevindingen liegen er niet om. Ik dook erin, want wat zeggen de onderzoeken eigenlijk? En heeft de overheid een punt met haar oproep om kinderen online beter te beschermen?

Ik ben geen voorstander van keiharde verboden, maar een beetje kennis is wél op z’n plaats. Juist om als ouder bewustere keuzes te kunnen maken, en misschien zelfs iets standvastiger te durven zijn.

De feiten die binnenkomen

Toen onze oudste op zijn tiende een smartphone kreeg, dachten we dat het handig is voor onderweg, als hij alleen fietst of naar sport gaat. Zijn zus volgde kort daarna. En tja, er lag er nog eentje in de la, dus onze jongste kreeg er ook snel ééntje voor de luisterboeken, muziek en duo lingo. Het lijkt zo onschuldig totdat je inziet dat ze die telefoon te snel pakken en je als politieagent hun schermtijd controleert.

Toch waarschuwt de wetenschap ons inmiddels duidelijk. Onderzoekers voorspellen dat kinderen die al jong online actief zijn, tegen de tijd dat ze twintig zijn, moeite hebben met stilte. Ze kunnen niet meer slapen zonder achtergrondgeluid, vermijden oogcontact en ervaren ongemak zodra er geen afleiding is. Het brein ontwikkelt zich onder constante prikkels, raakt gewend aan oppervlakkige stimulatie en krijgt nauwelijks de kans om tot rust te komen.

Het gedrag dat we vaak afdoen als ‘typisch Gen Z’ blijkt neurologisch aangeleerd. Niet toevallig, maar structureel. Het lijkt onschuldig maar een brein dat altijd aan staat zal in de ‘error’ schieten,. Verveling en ‘niets’ is juist zo goed!

Wat zeggen de cijfers?

In diverse wereldwijde studies naar mentale gezondheid, die online te vinden zijn, zien we verontrustende tendensen. Jongens trekken zich emotioneel terug, meisjes worstelen vaker met hun zelfbeeld. De constante aanwezigheid van smartphones blijkt een link te hebben met suïcidale gedachten, vervreemding van het eigen lichaam en een vervlakking van emoties.

Het gaat dus niet alleen om wát ze online doen, maar vooral om het effect van die continue dopamineprikkels. En dat begint vaak al veel te jong waarbij verslaving op de loer ligt.

Pixels in plaats van aanwezigheid

We bedoelen het goed. Maar ergens onderweg ruilden we onze aanwezigheid in voor pixels. Verbinding voor gemak. En nu merken we dat ons kind liever appt dan praat, liever scrollt dan kijkt, liever observeert via een scherm dan echt beleeft. En bellen dat doen ze al helemaal liever niet!

De telefoon liet hen niet in de steek, dat deden wij als ouders. We gaven ‘m zonder strijd. Omdat het rust gaf, omdat het even makkelijk was. En ik snap dat volkomen, ik heb het zelf ook gedaan. Maar dat rustige moment voor ons, is tegelijkertijd een bepalend wiring-moment voor hen. Zo heb ik een jaar lang langs de lijn gestaan bij voetbal op de zaterdagmorgen waarbij er een kindje mee was om zijn broertje te supporten maar heb dit jongetje nooit zelf gesproken of ontmoet, hij lag onder zijn dekentje in de buggy met een iPad waarvan de tonen de hele wedstrijd hoorbaar waren. Ik heb er nooit wat van gezegd maar vond er wel het zijne van. Dit jochie had zelf langs de lijn kunnen voetballen, had kunnen spelen met takken, had kunnen rondrennen met de andere kinderen, of zich gewoon even kunnen vervelen dat uurtje.

Smartphones zijn geen neutrale tools

Telefoons, apps en social media zijn ontworpen om gedrag te beïnvloeden. Elke notificatie, elke like en elke animatie is erop gericht om de gebruiker terug te laten keren, nog even door te laten scrollen, en dopamine te laten stromen.

Dat de oprichters van grote techplatforms hun eigen kinderen grotendeels schermloos opvoeden, zegt genoeg. Ze weten precies hoe verslavend hun technologie werkt. Het is geen toeval. Het is een verdienmodel.

Evolutie of ontsporing?

Toch is het niet zwart-wit. Misschien is dit geen degeneratie, maar juist een nieuwe stap in de evolutie. Misschien passen kinderen zich gewoon aan, aan een wereld die voor ons vreemd is. Dat hoor ik vaker van andere ouders, en ergens zit daar ook waarheid in. Kinderen ontmoeten online andere kinderen hebben interactie, spelen samen spelletjes en hebben hiermee ook de grootste lol. Gesprekken gebeuren via Snapchat en ook via deze weg worden en vriendschappen gesloten en contact onderhouden.. 

Toch wil ik mijn kinderen leren denken in plaats van alleen maar consumeren. Leren kiezen, in plaats van klakkeloos volgen wat een algoritme voorschotelt. En dat vraagt om ouders die meebewegen met de tijd, maar niet zonder nadenken meegaan in alles wat ‘normaal’ lijkt.

Vakantie: chaos én magie (liefst zonder wifi)

Onze vakanties zijn zelden rustig. Het zijn mini-huishoudens in koffers, inclusief sokkenstrijd, vergeten knuffels en eindeloos gerommel over wie waar slaapt. Tegelijkertijd hebben we ook lachende kinderen in het zwembad, zand tussen de tenen en stilte na een dag vol indrukken.

De schermpjes gingen ook mee voor een spelletje of film. Wat ermee gepaard ging was helaas ook de discussie eromheen.

We verbleven deze zomer op een camping waar je wifi kon kopen voor €25 per apparaat, per week. We kochten er twee. Voor onszelf dat we uiteraard voor ons hielden. Is dat hypocriet? Misschien. Maar ik geloof oprecht dat het mijn taak is hen te beschermen, zeker online.

Daarom deel ik graag onze aanpak. Niet perfect, maar bewust. bij ons heeft het gewerkt en de volle twee weken hebben ze zich gericht op spelen, vriendjes maken, voetballen en heel veel lol maken met andere kinderen op de camping . En misschien helpt het jou ook, vooral op vakantie!

10 eerlijke en praktische tips voor schermtijd richtlijnen.

1. Beperk wifi, voor iedereen

Geen wifi betekent automatisch minder verleiding om te scrollen. Uit onderzoek van de Universiteit van Michigan blijkt dat minder schermtijd leidt tot een beter humeur, betere nachtrust en meer fysieke activiteit.

2. Schermtijd in de ochtend

Bij het wakker worden mogen ze even een filmpje kijken of een spelletje spelen, liefst zonder wifi. Daarna gaat het scherm uit, en start de dag. Buiten wacht het echte avontuur.

3. Kies apps die iets toevoegen

Creatieve apps zoals Stop Motion, Duolingo, iMovie of apps waarmee ze kunnen editen of ontwerpen, zijn prima. Zolang het niet alleen consumeren is, maar ook iets oplevert.

4. Social media? Nog even niet

Geen TikTok, Snapchat of Instagram voor hun 14e. Niet omdat het per definitie slecht is, maar omdat hun brein nog niet klaar is voor die wereld. Ik ben zelf actief op social media aks contentcreator en mijn baan als pr manager, maar mijn kinderen krijgen pas een account als ik zeker weet dat ze er mee om kunnen gaan.

5. Stimuleer face-to-face contact

Echte communicatie leer je van elkaar, in het echt. Van gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal, kleine reacties. Niet via een emoji. dat zijn de momenten dat ze zichzelf beter leren kennen en ook de wereld om mij heen. Ze zullen minder vooroordelen hebben meer zorgzaam naar elkaar en zullen alles ook beter begrijpen.

6. Maak afspraken, maar laat ruimte voor flexibiliteit

Structuur helpt. Bijvoorbeeld vaste schermmomenten. Maar het is vakantie, dus het mag soms ook even anders. Zolang de balans maar niet verdwijnt. Bij ons thuis hebben we de regel dat ze om 5:30 uur mogen gamen! Al snel zullen we gaan eten en na het eten gaan ze naar boven om zich klaar te maken voor de nacht. De ene avond hebben ze iets langer de tijd dan de andere, maar over het algemeen weten we de balans behouden..

7. Geef zelf het goede voorbeeld

Ik weet het, dit is misschien de lastigste. Maar kinderen kijken naar wat wij doen, niet alleen naar wat we zeggen. Als jij zelf je telefoon weglegt, doe je meer dan welk verbod dan ook.

8. Voorzie offline alternatieven

Zorg dat er apps op staan die geen internet nodig hebben. Denk aan Toca Boca, Monument Valley, Flow Free of offline muziek en luisterboeken.

9. Bied iets beters dan het scherm

Maak buiten leuker dan binnen. Ga samen wandelen, geocachen, picknicken of hutten bouwen. Ze vergeten vanzelf dat er ook nog een scherm bestaat.

10. Schermtijd is niet je vijand, maar ook niet je oppas

Het draait niet om verbieden of demoniseren. Het gaat om balans. Om bewust kiezen wanneer, wat en waarom. En ook om soms los te laten.

Tot slot

Ik doe het niet perfect. Echt niet. Maar ik probeer bewust te blijven. Want ik wil dat mijn kinderen leren verbinden. Eerst met elkaar. Dan pas met wifi.

En eerlijk? De échte vakantielol zit in stokbrood met jam, in zand in je slippers, en in een kampvuurlied dat je nog weken blijft zingen. Niet in een TikTok-video, al hadden we wel pret voor 10 bij het opnemen van diverse Challenges die we lekker in concepten laten staan.

Marjolein 

Volg je ons als op Facebook | Tiktok | Instagram | Pinterest | Youtube We vinden het superleuk als je een berichtje achterlaat