Oost en west, 12 mentaliteitsverschillen ~ persoonlijke blog over de verschillen tussen ‘Oost en West’ Nederland

Recent had ik een interview over mentaliteitsverschillen, stereotypen en verschillen an sich tussen Oost en West Nederland. De journaliste schrijft columns over westerlingen die naar het ‘platteland’, ook wel ‘het oosten‘ verhuizen. Zelf ben ik ‘Amsterdamse import‘ en kunnen onze kinderen zich geboren Amsterdammers noemen. De oudste is echter Diemenaar, aangezien moeders zonodig thuis wilde bevallen. Na 20 jaar integreren in het westen, keren we terug naar het oosten waarbij de mentaliteit kloof een gegeven is. Zal het lukken om te aarden, op de plek waar ik ook wel weer mijn roots liggen? Ik klom in de pen… lees je mee?

12 mentaliteits verschillen tussen het oosten en de randstad

Mijn inziens is er een groot verschil tussen de randstad en het midden en oosten van het land. Onderstaande 12 grootste verschillen vielen me op en ben benieuwd of het herkenbaar is. Uiteraard ben ik gaan rondvragen hoe mijn vrienden en gelijkgestemde westerlingen en oosterlingen de mentaliteitskloof ervaren. Want zijn de mentaliteitsverschillen wel zo groot?

Snelle heeft het verschil met Freek en Suzanne muzikaal mooi vormgegeven in het liedje ‘de overkant’. Ze zingen ‘stil hier aan de overkant’ en het wordt inderdaad steeds rustiger aan de andere kant, daar waar Nederland boven het zeeniveau ligt. (lijn van Groningen naar Goes)

1. Stapje terug 

Voor mij ligt de grens tussen Oost en West Nederland bij Amersfoort, waarna de sfeer richting het Oosten voelbaar gemoedelijker en rustiger wordt. Er is relatief minder verkeer, het wordt er groener, dorpser en steden hebben vaak niet eens een Hogeschool. Caissières zijn hier vriendelijk, maken een praatje en haast lijken ze niet te hebben. Ook zeggen mensen elkaar vriendelijk gedag op straat. ‘Ken je die mevrouw’ vraagt m’n dochter als ik vriendelijk ‘hoi‘ zeg en een kort praatje maak.

Zo leerde ik haar in Diemen een hand op te steken voor diegene die voor je stopt op het zebrapad, een winkelmedewerker zeg je altijd ‘gedag’ en ‘tot ziens’ en ook kun je iemand ‘out of the blue’ een compliment geven, of een glimlach toewerpen. In het oosten nemen ze zichtbaar een stapje terug in de snelheid van het leven.Toen ik een dame een compliment gaf over haar outfit, deinsde ze schrikkerig achteruit. Ik zag haar denken ‘wat moet ze van me’…

Zo kletst de vrouw achter me in de rij bij kassa vrolijk mee, want haast hebben ze in het oosten niet. Mijn dochter is al een echte westerse die van A naar B gaat met een missie en heeft in Apeldoorn meer rust in haar donder gekregen. Toch stuit ik Apeldoorners wel tegen de borst door te zeggen dat ik nu in het oosten woon. ‘Apeldoorn is niet het oosten‘ En daar heb je al gelijk een mentaliteitsverschil te pakken. ‘Westerlingen noemen alles het oosten buiten hun randstad ring’.

2. ‘Niets te beleven’ versus ’24/7 reuring’

Het tempo, het competitieve en de snelheid lijkt er uit te zijn in het oosten van het land en op zondagen is er vaak niets te beleven. Zelfs koopzondagen waren in mijn jeugd, en tot voor kort, een no-go in Hardenberg. Ik vergeet nooit meer dat ik verlegen zat om luiers voor mijn kleine Lucas. ‘Oeps vergeten’ en dacht wel dat er een supermarkt open zou zijn… de mevrouw bij het tankstation keek me wazig aan… ‘misschien in het ziekenhuis’ … en zo geschiedde … mijn 6 maanden reuze baby propte ik uit nood in een newborn luier. Loedermoeder die ik ben. En waar gedij jij beter? Een 24/7 vier het leven mentaliteit, of toch de zondagse rust en na tien uur stille straten?

3. Slomer van begrip & ouwehoeren

Na jaren in de randstad gewoond te hebben, kiezen we nu op latere leeftijd voor Apeldoorn. Misschien is dit wel het bewijs dat wij oosterlingen gewoon slomer van begrip zijn, een veel gehoord mentaliteitsverschil, of andere geestesinstelling. Het heeft me lang tegengestaan om terug te keren naar het oosten van het land omdat er voor mijn gevoel minder te beleven is. Ik houd van de stadse chaos en sta graag vooraan in de rij bij premieres, of exposities.

Ik voel me goed bij de stadse anonimiteit waar er altijd wat te doen is. Zo ben ik vaak te vinden in het theater en bezoek ik pers events, een museum, of een film, waarbij ik graag de eerste keuze heb. Ook bezoek ik graag het levendige Vondelpark, of Amsterdamse bos dat in stil contrast staat met het park in Hardenberg waar je de vogels hoort fluiten.

Kinderen speelden in Diemen en Amsterdam niet heel veilig alleen op straat en begon in te zien dat de wolvenkinderen daar niet gevoed zouden worden. Ons vakantiehuisje in Hardenberg was een uitkomst en voelde me hier in de natuur op mijn plek. Gaandeweg realiseer ik dat ik de oosterse nuchterheid in me draag en goed kan mee ouwehoeren. Want daar zijn ze goed in. Manlief noemt ze humorloos, ik noem het niet altijd interessant willen en hoeven zijn als in Amsterdam. En naast dat ik net als oosterlingen meester ben in de indirecte communicatie, (Een valkuil dat mijn man naarstig irritant van me vindt), zijn ze ook sterren in ouwehoeren over echt helemaal niets.

4. Anonimiteit & bekrompenheid

Opgegroeid in het gemoedelijke, gelovige Hardenberg, wilde ik al op jonge leeftijd uitvliegen. De nieuwsgierigheid naar wat er zich voorbij de horizon bevindt overwon en zocht daardoor naar avontuur en nieuwe prikkels. Hardenberg kende ik inmiddels en de ‘bekrompenheid‘ begon te benauwen. De anonimiteit in de stad Amsterdam sprak me aan en met name het snelle en vluchtige leven. Ik vond het nergens voor nodig om net als in een dorp zo op elkaar aangewezen te zijn en alles van elkaar te weten.

Ik wist dat er meer was en voelde me als in Seahaven in de Truman show, de film waar Truman Burbank (Jim Carrey) een rol speelt in zijn eigen reality serie. Na enkele omzwervingen ging ik in Amsterdam studeren waar ik mijn geluk vond, de liefde en de rest volgde al snel  En het anonieme leven is eigenlijk altijd wel gebleven, zonder waardeoordelen, of meningen van onbekenden, kon ik mijn leven invullen als ik zelf graag wilde. Als ik mijn bloemenjurk aan had, kreeg ik een compliment en werd er niet zichtbaar geloerd, of gegniffeld. Een pinpas vergeten en een dag later betalen dat kon in Amsterdam echter niet meer, dat was wel even wennen.

5. Ons kent ons

Ook mijn zus en zusje gingen naar Amsterdam waar we onze wortels begonnen te schieten. Vrienden, een stamkroeg, eigen supermarkt, bijbaantjes. Al snel kreeg ik door dat je ook hier het ‘ons kent ons’ gevoel hebt, maar dan zonder de sociale controle, of praatjes. Want daar was ik altijd wars van en maakte me gekgenoeg onzeker. Ik wilde ‘ik’ zijn en niet de stempel die ik droeg. In het oosten kent iedereen elkaar en hebben ze allemaal een mening over je.

‘Waar Bennie d’r eentje van’ heb ik vaak gehoord. Je moet er tegen kunnen om via via verhalen over jezelf te horen, of over een ander waar je niets mee van doen hebt gehad. In de stad hebben de mensen uiteraard ook echt een mening over je, maar dat komt je dan niet snel ter oren. Tegelijkertijd kan de stad eenzaam zijn omdat er minder naar elkaar omgekeken wordt. Met name tijdens de pandemie kwijnden velen weg op hun kamertje op drie hoog toen de wereld buiten stil stond.

6. ‘Waar kom ie weg dan?‘

Ik heb overigens altijd ABN gesproken al hoor je wel een licht accent als ik moe ben, of een borrel op heb. ‘Je kunt het meisje wel uit het oosten halen maar het oosten niet uit het meisje‘, grap ik dan ook vaak. De familiebanden zijn in het oosten ook belangrijk dat voor de één benauwend is en voor de ander een warm nest is. “Noaberschap” is een groot goed waarbij iedereen elkaar altijd bereid is te helpen. In de randstad hebben mensen geen tijd, of er volgt een factuur. In het oosten is ook veel gefundeerd op vertrouwen. Er wordt sneller een duur item uitgeleend, of op de pof gekocht. In het westen hoef je daar echt niet mee aan te komen. Als ze weten ‘waar ie d’r ene van bent’ dan zit het vaak goed.

Het kost als buitenstaander wel tijd om er tussen te komen oosten bij de stuggere oosterlingen, geven ook vrienden toe. Je bent snel een vreemde eend in de bijt en het duurt even voordat je bij een vriendengroep en club hoort. Toch weerhield het me er niet van om te verhuizen naar Apeldoorn. De tennisclub, Lions, zwemles, schoolplein moeders en soortgenoten worden gewoon sneller uitgenodigd. De spontaniteit en het flamboyante uit het westen neem ik uiteraard mee vanuit het westen. ‘Doe maar normaal dan doe je al gek genoeg, is niet aan mij besteed. Dat was de reden dat ik jong vertrok en ben gaan inzien dat ‘jezelf zijn’ juist uniek is, ik ben mijn eigen mix van een Pipi Langkous, Parisienne, Frida Kahlo…. wat je ook maar in me ziet. 

7. Wars van vernieuwingen

Regelmatig kwam ik bij mijn familie in het oosten terug en al op jonge leeftijd merkte ik dat het er ‘zen‘ was. Waar ik me eerst op af gaf, voelde nu als de ultieme vakantie. Het kostte me ook altijd weer veel moeite om huiswaarts te gaan waar de agenda altijd vol staat en het sociale leven door dendert. Waar westerlingen naar Amsterdam komen voor het vertier en de wereld vol kansen, ging ik naar het oosten voor gemoedelijkheid, rust en natuur. De meer burgerlijke leer je waarderen met het ouder worden. 

Door het wonen op verschillende plaatsen en landen, neem je alle ervaringen, gewoontes en kennis mee. Het vormt je, opent je ogen en verrijkt je tot wie je nu bent. Tegelijkertijd relativeer je, generaliseer je minder en en sta je veel meer open voor een ander. Destemeer valt het verschil qua vernieuwingen op met het oosten.

Vooruitstrevend willen zijn

Mijn zusje is leerkracht en ging ook terug naar haar roots. Ze omschreef het treffend dat basisscholen in het westen de meest vooruitstrevende veranderingen en methodes doorvoeren. Ze blijven zichtzelf ontwikkelen en verbeteren. In het oosten wordt het 5, 10, of zelfs 15 jaar later wel doorgevoerd als het succesvol blijkt. Overigens met veel pijn en moeite, want veranderingen zijn best lastig voor oosterlingen, vertelt ze me. ‘En weet je dat ik dat helemaal niet zo erg vind’… vervolgt ze… Oosterlingen ‘kieken eerst graag de kat uut de boom” !

8. Roddel koningen

Het ‘bleue, goed gelovige‘ meisje kwam er al snel achter dat men in het westen veel directer en assertiever is. Dat was wennen en schakelen toen ik er net woonde. Daarentegen wist ik precies wat ik aan iemand had en werd ik overal snel welkom geheten. Omgekeerd was ook iedereen even welkom bij mij thuis waar de koelkast vaak geplunderd werd door niet altijd even ‘goede vrienden’. Je hebt geen geschiedenis met elkaar en gaat al snel met elkaar om alsof je elkaar jaren kent. 

In het dorp waar ik opgroeide waren het vriendengroepen die elkaar jaren kennen. Het roddelen waren ze ook altijd heel goed in waardoor je snel een stempel opgedrukt kreeg dat lang kan blijven hangen. En uit dat hokje waar je in bent gezet, kom je soms lastig uit. Daarentegen is het ook weer zeer vertrouwd en roddelen doen ze immers overal? Recent zat ik in Overijssel op het terras en als je dan je naam noemt en ze herkennen je, is ook wel weer heel vertrouwd. En zelfs in Apeldoorn begint het nu te komen!

9. Mond houden en wijs kijken

Oosterlingen zeggen niet snel wat ze denken, waardoor er een boel onbesproken en binnen de huiskamer blijft. Dit gedeelte vind ik best lastig, al is het vluchtige, onpersoonlijke in het westen weer een heel ander verhaal. Wat ik zelf ervaar is dat uiterlijk vertoon ook een grote rol speelt. De bewijsdrang qua een maatje minder, design merken, of waar je woont, speelt een grotere rol in de Randstad dan elders in het land.

We grappen vaak dat voorbij Amersfoort, moeders het haar vaak kort knippen omdat het ‘lekker praktisch is’. Ook is mode geen hot item boven het NAP en maakt het niets uit dat je een maatje meer hebt. ‘Giet ie noar een galaaah ofzo’ is nog wel de mooiste vraag die ik kreeg toen ik opgedirkt ging stappen in mijn geboorteplaats. En inderdaad de spijkerbroek en sneakers heb in Amsterdam aan de wilgen gehangen. De opmerking; ‘er wordt meer geinvesteerd in volle winkelwagentjes dan kleding’ is dan ook blijven hangen. En ze hebben gelijk dat we in het oosten wekelijks boodschappen doen en in de randstad vaka dagelijsk ons uitje naar de supermarkt halen om Quinoa, of spelt pasta te kopen.

Ook is het ons opgevallen dat menukaarten er ook heel anders uit zien in het oosten van het land. Ik heb nog geen vegan restaurant of hip koffietentje gespot in het centrum van Hardenberg, al begint het wel langzaam te komen… ook zijn ze dol op schnitzel saté, snacks en hele grote porties. En wist je dat je meters bier kunt bestellen in uitgaansgelegenheden in het oosten!? En het meest leuke, een biertje kost hier nog maar €2,-.

10. Het einde van de wereld 

‘Voor iemand uit Amsterdam is Hardenberg verder dan voor iemand die naar Amsterdam gaat’ zegt mijn vader vaak grappend die ook graag naar Amsterdam komt. Als oosterling ben je het reizen al je hele leven gewend en draai je je hand er niet voor om een uur in de auto te zitten. Voor een stedeling is alles buiten de ring ver en leunen ze graag op het OV. De ring passeren is alsof ze ver op reis gaan. Je kunt dus wel zeggen dat westerlingen meer nieuwsgieriger en vooruitstrevender zijn dan die in het oosten, maar hebben ook een groter ego en voelen zich snel verheven boven de ‘boeren’, ‘stugge Zeeuwen’ of gek pratende zuiderlingen. 

Dit is uiteraard enorm kort door de bocht en ik spreek in extremen. Na 24 jaar in Amsterdam gewoond te hebben kan ik met ze lezen en schrijven en daarnaast is de helft in de stad zelf ook import. En nu ik in mijn nieuwe buurt in Apeldoorn vertel dat ik uit Amsterdam kom, zie ik ze lichtjes fronzen. Ik vertel er dan ook weer snel bij dat mijn man er roots heeft (al kent hij naar zijn zeggen neimand meer) en dat ik zelf opgegroeid ben in Overijssel. Ze willen toch graag weten wat voor vlees ze in de Kuip hebben.

11. Ruimte & mentaliteitsverschillen

De romantiek en ruimte in het oosten spreekt me aan nu ik ouder word en moeder ben. Het leven als fulltime werkende vrouw & moeder van drie met een fijn sociaal leven vraagt om planning en rust als basis. In ons nieuwe huis biedt de ruimte rust en krijg ik mijn eigen werkkamer. Ook zal ik hier wel weer moeten aarden tussen de ‘boeren’. Met kinderen gaat dat snel op het sportveld en schoolplein. De ruimte is een groot verschil tussen oost en west en daarbij ook de ruimte in je hoofd.

Toch denk ik dat ik ondanks de mentaliteitsverschillen snel in Apeldoorn zal aarden doordat ik ook een meisje uit het oosten ben, dat naar het westen is vertrokken en weer terugkeert.... Als geboren en getogen westerling kan ik me voorstellen dat het lastig ‘aarden’ is en dat de humor anders wordt bevonden. Als niet-westerling kan ik me ook goed voorstellen dat westerlingen de oosterlingen erg stug en nors vinden en dat is mijn geluk, ik prik er dwars doorheen. 

12. Fierheid op het eigene

Dit blog zit uiteraard vol vooroordelen en kan kort door de bocht overkomen. Het zijn eigen observaties en opmerkingen die voorbij kwamen tijdens heerlijke gesprekken over de mentaliteitsverschillen tussen het oosten en westen van het land. In ieder gesprek merkte ik de trots en fierheid op hun geboortedorp op en rolden er vooroordelen van beide kanten over de tafel. Er is geen wetenschappelijk onderzoek aan onderhevig. Voel je dan ook zeker niet aangevallen aangezien ik iedereen heerlijk over over één kam scheer! En mocht je iets missen, laat het me weten en ik voeg het toe!

Ik weet in ieder geval dat ik blijf shoppen in het oosten, daar hangen de hippe, trendy items nog in mijn maat omdat ze hier niet verkocht worden. En voor marktplaats vondsten moet je daar ook zijn, het scheelt je de helft in prijs en onderhandelen doen ze er minder….. het blijft leuk al die stereotypen..

Liefs Olivette

Olivette is ook actief op Twitter| Facebook |Youtube| Instagram We vinden het superleuk als je een berichtje achterlaat